nuôi dưỡng tâm hồn

Trong giai đoạn quay về bên trong, tôi đưa ra một số quy luật riêng cho chính mình, mà một trong số đó là hạn chế tối đa việc đọc các tin tức tiêu cực, hạn chế tối đa việc lướt Facebook và các mạng xã hội nói chung. Có người sẽ nói rằng không đọc tin tức tiêu cực, vậy xã hội đang xảy ra những gì, đầy rẫy đau khổ và bi thương ngoài kia, bạn phó mặc và tránh né hay sao? Không, đó không phải phó mặc và tránh né theo kiểu ích kỷ. Việc hạn chế đọc tin tiêu cực một cách tối đa không nói lên việc bạn thiếu đi lòng trắc ẩn hay sự quan tâm đến xã hội. 

Thực hành này đặc biệt quan trọng với những ai đang ở trong giai đoạn bế tắc về tinh thần như lo sợ, buồn bã, phiền não, đau khổ,... tức cán cân năng lượng chưa quân bình. Việc liên tục đọc những thứ tiêu cực hoặc gây ám ảnh (chẳng hạn như hiếp dâm, giết người, trộm cắp, phim ma,...) sẽ không thể nào cải thiện tần số rung động của họ. Những thứ tiêu cực chắc chắn sẽ kích thích những thứ tiêu cực bên trong bạn. Năng lượng tầng nào thì tương tác mật thiết với năng lượng tầng ấy. Nếu đọc hay xem cái gì, thì nên chọn lọc những thứ lành mạnh và có tính chất nuôi dưỡng tâm hồn. Đó là cách tốt đẹp để ta đồng thời nuôi dưỡng lòng trắc ẩn và sự quan tâm của ta đến xã hội. Bởi bằng cách tự chăm sóc mình, ta đang chăm sóc sự an lành cho gia đình của ta, và bằng cách chăm sóc cho sự an lành của gia đình ta, ta đang góp chăm sóc nhỏ nhưng vô cùng cần thiết cho an sinh xã hội. 

Sự quan tâm của ta đến những người xung quanh không thể hiện qua việc đọc tin tiêu cực để biết xã hội đang như thế nào và có những hoàn cảnh ra sao. Ta biết rằng những ung nhọt trong xã hội luôn xuất hiện lúc rõ ràng lúc vi tế. Nhưng vẫn còn những điều tốt đẹp, và việc đến gần và tiếp cận bằng tình thương lạc quan thì giúp ta chuyển hóa nhanh hơn, có đức tin mạnh mẽ hơn, hơn là việc luôn chìm đắm trong những tin tức tiêu cực để hoài nghi và sốc với niềm tin của chính mình. 

Helen Keller từng nói rằng thật tuyệt vời là con người đã sử dụng biết bao thời gian chống cái ác; giá mà họ sử dụng toàn bộ năng lượng ấy để yêu thương người khác, cái ác sẽ tự chết vì buồn chán. Tôi đồng điệu với suy nghĩ ấy của bà, rằng chúng ta làm sao chống lại cái gì mà mang đến một kết quả tốt đẹp trọn vẹn, vì chống lại cũng giống như đang tạo một lực tấn công cái mình đang chống, và chắc chắn sẽ có phản ứng ngược lại, chống đối lại. Chúng ta chỉ có thể chuyển hóa, chúng ta chỉ có thể vượt lên cái ác mà thôi. Khi quán xét nội tại, chúng ta nhận ra rằng chúng ta không thể chống lại tham sân si bên trong mình. Càng chống, chúng càng phát khởi. Càng ghét chúng, tham sân si lại tuôn trào lên một cách rõ ràng thay vì vi tế. Càng chống, chúng ta càng cảm thấy khó chịu, càng thấy phiền não, càng thấy "ung nhọt" nổi lên ngay trong tâm mình. Vì thế, thiền vipassanna bảo rằng chúng ta phải thực hiện quán thân, quán thọ, quán tâm, quán pháp để nhìn thấu vô thường (tức sinh diệt trong từng sát na của vạn vật) để hiểu rằng bản chất của vạn vật là như thế. Khi quan sát đủ kiên nhẫn, ta sẽ dần làm chủ được thân tâm của mình, cho đến khi vượt lên được sự vô thường đang diễn ra trên thân tâm của chúng ta và xã hội xung quanh ta. 

Bây giờ, trên các kênh thông tin đầy rẫy tin tức tiêu cực có thể làm tinh thần ta chao đảo và lo sợ nhiều hơn. Chúng ta không thể kiểm soát cách đưa tin của báo chí, vì đó là hoạt động của họ. Thậm chí hiểu tâm lý người xem thường thích đọc tin giật gân tiêu cực mà chúng xuất hiện nhan nhản trên các mặt báo. Nhưng chúng ta có thể kiểm soát chính mình rằng chúng ta sẽ đọc cái gì, và đọc như thế nào. Chúng ta không thể tránh những điều tiêu cực, nhưng không có nghĩa là ta phải đọc tin tức tiêu cực quá nhiều để phòng thân. Chúng ta chẳng thể tránh nghiệp quả, báo ứng, mà chúng ta chỉ có thể sống tốt đẹp hơn mỗi khoảnh khắc, chia sẻ những điều tốt đẹp, học cách chữa lành thân tâm,... Đó là cách chúng ta chuyển hóa nghiệp cho chính mình lẫn gây dựng cho bản thân một đức tin về ánh sáng, thay vì nghi hoặc lòng tốt của cá nhân hay xã hội.

Để hiểu điều này thật cặn kẽ, bạn cùng tôi hãy làm một phép thử nghiệm. Trong 10 ngày liên tục, bạn đọc những điều tốt đẹp và có 10 ngày liên tục, bạn tìm đọc những thứ tiêu cực, bạn hãy quan sát tâm mình thật nghiêm túc, liệu có sự khác biệt nào hay không. Trong 10 ngày liên tục đọc tin tiêu cực ấy, tâm bạn chắc chắn sẽ khởi lên phán xét, tham sân si, tâm trí bạn sẽ liên tục bàn luận về vấn đề đó trong đầu, và bạn bắt đầu "nghiện" những thứ tiêu cực. Bạn muốn xem người ta đang bình luận gì về nó, bạn muốn biết có ai đang cười hả hê về vấn đề này không, và nếu ai đó đồng thuận với ta, chắc chắn, ta có biểu hiện nào đó của chiến thắng hay không? Lúc này, bạn biến mình trở thành một kẻ bao đồng, nhưng nhờ có quan sát tâm, bạn biết điểm dừng, bạn dần nhận ra, đây không phù hợp cho một cách sống lành mạnh. 

Có người hỏi nếu chỉ đọc điều tốt đẹp thì cuộc sống của bạn hóa màu hồng chăng? Bạn tin vào những điều huyền diệu nhưng ru ngủ chăng? Thì tôi trả lời như thế này, nuôi dưỡng tình yêu và sự tốt đẹp mà cũng được cho là đang ru ngủ chính mình hay sao? Vậy lẽ sống thực sự của bạn là gì? Đọc và tìm đến điều tốt đẹp này không có nghĩa là ta không thừa nhận xã hội vẫn còn những xấu xa, nhưng chúng ta chẳng nhất thiết phải đọc thêm nhiều tin xấu để xác nhận sự thật ấy. Điều chúng ta cần làm là đừng để những năng lượng tiêu cực bên trong mình lấn lướt, và phải bằng tình yêu thương để chuyến hóa năng lượng tiêu cực này. Năng lượng tiêu cực không thể bị diệt trừ và chống đối, mà chỉ có thể được chuyển hóa, để tạo ra một kết quả tốt đẹp mà thôi. 

Bạn hãy quan sát xem một điều như thế này, dưới một trạng thái phán xét về tội hiếp dâm đăng trên Facebook, hay clip bạo lực học đường, khán giả sẽ như thế nào? Thông thường, nhiều người sẽ phẫn nộ và có người còn có ý muốn đánh lại những tên đã gây ra lỗi lầm, đó là phản ứng bạo lực trước bạo lực. Phản ứng này diễn ra trong tâm ta, và nếu cứ tiếp tục xem nhiều tin tức tiêu cực như vậy, bạo lực mỗi giây phút được nuôi dưỡng và trong tương lai, có thể bộc phát thành hành động. 

Xã hội càng phát triển, đô thị càng mọc lên nhanh chóng, nông thôn cũng dần mang lối sống thành phố, ta chẳng thể ẩn dật ở đâu ngoài ẩn dật ngay trong chính tâm hồn mình. Sự quán xét nội tại giúp ta đứng vững trước những thị phi, trước những lời bình luận khiếm nhã về ta hay những người thương yêu của ta. Khi sự quán tâm đủ tốt và làm chủ tâm đủ tốt, ta sẽ không phản ứng tiêu cực tới những bình luận này. Ta chỉ đơn thuần lắng nghe thêm một ý kiến, và không phán xét về ý kiến đó. Cái quan trọng là ta phải xem tâm ta như thế nào khi lắng nghe một ý kiến như vậy.